Maria Nordman


Omslag en fragmenten uit: Working notes = Aantekeningen
De van oorsprong Duitse kunstenares Maria Nordman woont en werkt in Santa Monica (U.S.A) en wordt bij de 'lichtkunstenaars' gerekend, wegens het gebruik van spiegels, laserstralen en projecties. In haar latere oeuvre grijpt ze ook op andere manier in op de ruimte bijvoorbeeld door beweging van lucht en water, door omgevingsgeluid. De wisselwerking met het publiek speelt een essentiële rol. Het is de toeschouwer die de objecten definieert en de betekenis die het werk krijgt, is dan ook afhankelijk van de gedachten en ervaringen van de desbetreffende persoon en de duur van de interactie. Het karakter van de ruimte, het manipuleren van omgevingsgeluid en de natuurlijke lichtinval zijn binnen dit proces bepalend, evenals de factor tijd.

In 1981 bijvoorbeeld kon het publiek van De Appel in het IJ, ter hoogte van Buiksloterweg 57, een werk bezichtigen van Nordman: het schip de Tjoba (Maleis voor 'probeer 't maar'). In het toenmalige persbericht werd het volgende verklaard met betrekking tot de Tjoba: 'Het werk van Nordman in Amsterdam beperkt zich [niet] tot de ruimte van het schip zelf maar betrekt de totale omgeving erbij; letterlijk een boot tussen andere boten; overdrachtelijk een boot in cultuur-historische context. De waterwegen zijn van evenveel betekenis geweest als de straten van de stad. Het zijn plaatsen waar niet alleen goederen maar ook cultuur worden uitgewisseld. Het water - rivieren, grachten e.d. - fungeert als '(ge)leiding' voor het schip en het schip '(ge)leidt op zijn beurt (de lading) (bron: De Appel Amsterdam).

Een ander voorbeeld is het bouwsel 'Room of the world - La stad' (1984-1986) uit de collectie van Rijksmuseum Kröller-Müller. Deze tijdelijke installatie bestond uit twee objecten. Het ene object bestond uit vier wanden, opgebouwd uit boomstammen die beurtelings op elkaar waren gestapeld. Het licht, geluid en de elementen hadden er vrij spel en beïnvloedden in grote mate de waarneming van diegene die zich in de constructie bevond. Dit in tegenstelling tot het tegenoverliggende object, waar lichtval en geluid te manipuleren en doseren waren. De ruimte in dit houten gebouw was door middel van een deur geheel van de buitenwereld af te sluiten. Binnen speelde tijd geen rol en werd de bezoeker enkel geconfronteerd met zijn of haar eigen aanwezigheid en de beleving hiervan. Het kunstwerk, dat ontstond wanneer beschouwer en beschouwde één zijn, representeerde volgens de Norman als zodanig 'two rooms of the world'. Alleen het concept hiervan wordt nog in het museumarchief bewaard (bron: Beeldentuin Kröller-Müller Museum 2007).

Een werk staat ter overweging aangaande plaatsing
Een werk staat ter overweging
Een werk staat open

(uit: Working notes = Aantekeningen)

In 1980 geeft Rijksmuseum Kröller-Müller een kunstenaarsboek uit van haar, genaamd Working notes = Aantekeningen (Otterlo 1980). Het eerste gedeelte van het boekje wordt in beslag genomen door een aantal aantekeningen in het Engels en Nederlands ("From notations 1967-") in dichtvorm (dakloos, grondeloos, overwerk). De andere helft van het boekje is onbeschreven; er staan alleen lijntjes (in stippelvorm), die nog beschreven moeten worden. Nordman maakt sinds het einde van de jaren zestig installaties en tekeningen, waarbij zij daarbij gedachten, ervaringen en belevingen in vorm van notities verzamelt. Deze notities gaan over cultuurverschijnselen die zich in het hedendaagse leven manifesteren. Zij werkt met begrippen en verschijnselen waarin een relatie bestaat tussen leefvormen en bouwvormen en de betekenis die hieraan gegeven wordt. Bijvoorbeeld uit Working notes = Aantekeningen:

DAKLOOS

een dak boven zijn hoofd hebben
daktuin
schuifdak
iemand iets op zijn dak schuiven
dakbalk
met een plat dak
dakwerk
pannendak
iets van de daken schreeuwen
strooien dak
onder dak brengen
geen dak boven zijn hoofd hebben
dakbeschot
Dak der wereld
dakvilt
onder één dak

Het hoofdthema in haar werk is de tijdservaring. Hoe gaat de mens om met tijd, met het proces van voortgaan en veranderen, een proces waaraan ieder onontkomelijk onderworpen is, maar waarin ook gericht en doelbewust markeringspunten worden aangebracht. In het werk van Nordman wordt een hecht verband gelegd tussen architectuur en taal, de producten en tekens van het denken. Het is niet de constructie van een muur of een gebouw die zij onderzoekt, noch de grammatica van een taal; zij zoekt naar wederzijdse relaties hiertussen en naar de veranderingen die zich in de constructie hiervan voordoen.

Op het moment van ontstaan:

als beschouwer en beschouwde één zijn.

(uit: Working notes = Aantekeningen)

Geen opmerkingen:

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...