Activiteiten als kunst: Franz Erhard Walther

Linnen hoes:
Vroege werken 1955-63 / 1.Werksatz bestaande uit 58 stukken 1963-69

De Duitse kunstenaar Franz Erhard Walther was in 1963 al bezig de voorwaarden van de beeldhouwkunst opnieuw te definiëren. In zijn eigen woorden: ‘Niet het eindproduct is het kunstwerk, maar de activiteiten die het werk doen ontstaan. Zo bekeken zit de betekenis niet… in het werk. Het is meer dat alles betekenis krijgt als gevolg van de manier waarop een individu het heeft behandeld'. En zo heeft hij een enorm belangrijke bijdrage aan het westerse discours over de beeldhouwkunst geleverd. Zijn werken worden ook wel tot de Process art gerekend.

Het is allemaal begonnen met het werk 1.Werksatz (1963-1969). Dit bestaat uit 58 stukken textiel die (volgens Walthers redenering) kunstwerken kunnen worden als een mens of een groep mensen er iets mee doet. Het zijn grotendeels geometrische vormen, gemaakt van ongeverfde, genaaide katoenen lappen, variërend van eenvoudige banen stof tot kruisvormen met aan de uiteinden zakken en opgevulde vierkanten. In het kunstenaarsboek "Vroege werken 1955-63 / 1.Werksatz bestaande uit 58 stukken 1963-69" (Catalogus Van Abbemuseum Eindhoven 1972) is het werk te zien op zwart-wit foto's waarop jonge mannen en vrouwen met de stukken in de weer zijn. Vier personen, opgesteld in een vierkant, houden elkaar bijvoorbeeld in evenwicht door te leunen tegen een reep stof, proberen terwijl ze aan elkaar gebonden zijn in harmonie te bewegen, of eigenen zich eenvoudigweg een zitplaats toe op een vierkante lap. De figuren voeren hier namelijk niet een stuk op met een sculptuur, maar ze fungeren als sculptuur – hun lijven, de context en de duur van de handeling maken allemaal deel uit van Walthers nieuwe opvatting van het sculpturale. Hij was meer geïnteresseerd in de nieuwe mogelijkheden voor de confrontatie tussen publiek en kunst, dan in een formele of esthetische deconstructie van het kunstwerk. Tot zijn werk behoren ook de bewustwording van gevoelens, aspecten van de eigen verbeelding en de relaties die zich ontwikkelen tussen de deelnemers. In diagrammen en tekeningen bundelt Walther niet alleen de vorm, maar ook de opgedane ervaringen in enkele woorden of tekens samen (bron: Kunst van nu 1970 en Metropolis M 2010 nr. 3 Juni/juli).

De tekeningen en diagrammen zijn ook in bovengenoemde uitgave van het Van Abbemuseum opgenomen. De catalogus zit in een witte, linnen hoes met aan de bovenkant een opening en is in samenwerking met Hein Reedijk (foto's) en Jan van Toorn samengesteld. De catalogus werd na de gehouden tentoonstelling van Walther uitgebracht. De reden was om de reacties van het publiek en de foto's ter sprake te brengen en erin op te laten nemen. Het werk van Walther onstaat slechts door de expliciete deelname van het publiek aan het werk. Een bericht over het werk (van Walther + deelnemers) is dan ook slechts te geven, nadat dit door deelname van het publiek tot stand gebracht is, dat wil zeggen na de tentoonstelling.

Fragmenten uit:
Vroege werken 1955-63 / 1.Werksatz bestaande uit 58 stukken 1963-69