Lawrence Weiner

Lawrence Weiner
(bijdrage uit: Kontexts Publications 6 & 7 1976)

Sinds de jaren zestig houdt de Amerikaanse conceptuele kunstenaar Lawrence Weiner zich actief bezig met het herschrijven van de rol van de toeschouwer in relatie tot het wezen van een kunstobject, in het bijzonder bij een artistieke interventie.

Wat van belang is vanaf 1969 in het werk van Weiner zijn de drie condities waaraan zijn werk aan moest voldoen:

1. De kunstenaar kan het werk uitvoeren.
2. Het werk kan door een ander vervaardigd worden.
3. Een werk hoeft niet uitgevoerd te worden.

Elke mogelijkheid is gelijkwaardig en stemt overeen met de bedoeling van de kunstenaar. De beslissing over de uitvoeringswijze ligt bij de ontvanger op het moment van de overname. Deze drie condities zie je bij de teksten van zijn kunstenaarsboeken ook weer terug.

In het werk van Weiner wordt taal gebruikt. Echter niet om in het verklaarbare te eindigen. De taal wordt aangeboden als een geschenk, waarbij verondersteld wordt dat er bereidheid is het gebodene te aanvaarden. In dit gebaar huist gelijktijdigheid en gelijkwaardigheid van geven en nemen, van tonen en zien, van woorden en begrip. De lezer leest wat hij/zij begrijpen kan; de lezer leest als hij/zij begint te lezen. Deze oriëntatie op de taal als een middel dat de gebruiker ter beschikking staat, stelt andere grenzen aan tal dan grenzen die door formele of inhoudelijke motieven bepaald worden. In het werk van Weiner wordt communicatie - de taal - onderworpen aan een omgang met de taal zelf. Zodoende vallen de grenzen van de taal samen met de grenzen van mijn wereld: dit is, de lezer, de gebruiker. En die taal is levend, levend in het spreken dat gehoord wordt en levend in het schrift dat gelezen wordt. En alles wat in woorden naar buiten komt blijft achter in degene, die ze gebruikt. Het gaat erom via de taal de verhoudingen tussen taalgebruikers te verhelderen door de verschillende leeswijzen respectievelijk interpretaties niet in de taal vast te leggen, mar deze in het lezen te laten ontstaan. Taal is zo een open structuur, waarin woorden zich zinnen aaneenschakelen om daar een verband te schitteren, in vrijheid losgemaakt van clichés, verbloemingen of wendingen, waardoor het woord geen specifieke zingeving heeft: in de verwijdering van het cement kan er met de stenen opnieuw opgebouwd worden (uit: Voor de ruimte gedacht, Kröller-Müller Otterlo 1991).

Kunstenaarsboeken van Weiner uitgegeven in België en Nederland zijn:

- Perhaps when removed (Art & Project 1971 oplage 300)

- Having from time to time a relation to: escalation-overloading-revocation (Art & Project 1973 oplage 300)

- Having from time to time a relation to: / Van tijd tot tijd in een relatie staan tot: [and] Perhaps when removed / misschien door verwijdering (Herdruk uitgaven 1971 en 1973: Art & Project 1976 oplage 500).

- Ducks on a pond. Towards a Theatrical Engagement (Imschoot Uitgevers 1992 oplage 1000/25)
Factors in the scope of distance : a structure (ADD Antwerpen 1984)
- SKIMMING THE WATER [MÉNAGE À QUATRE] (GlobalArtAffairs/Luiscius Antiquarian Booksellers, Leiden/'s-Hertogenbosch 2010 oplage 50)

Lawrence Weiner 1973
(omslag: Having from time to time a relation to)

 

David Tremlett

David Tremlett (omslag On the border)

David Tremlett Bloody Songwe
Songwe river - Tanzania
(fragment uit: On te border)

David Tremlett Rivers Zambese en Shire
(fragment uit: On te border)

De Engelse kunstenaar David Tremlett vervaardigt vanaf het midden van de jaren zeventig voornamelijk tekeningen, en sinds 1982 ook aardkleurige wandschilderingen. Deze pastel schilderingen worden ter plaatse gemaakt of zelfs aangebracht in verlaten huizen in  Tanzania en gefotografeerd (kunstenaarsboek: The Mjimwema drawings Gent Imschoot Uitgevers 1991).

Een constante in zijn oeuvre is de registratie en reconstructie van wat hij als de essentie van de omgeving beschouwt. Tremlett laat zich inspireren door indrukken en ervaringen, opgedaan tijdens zijn reizen in voornamelijk niet-westerse landen. Anders dan Richard Long en Hamish Fulton, ontleent hij aan de natuur of gebouwde omgeving alleen een indruk of een vorm, en hecht hij weinig belang aan de eventuele sporen, die hij nalaat in het landschap. Een blad, een ornament, een gedeelte van een plattegrond of de vorm van een plaatselijk gebouw transformeert hij in tekeningen tot beweeglijk ogende lijnen of tot geometrische vormen, als dan niet in samenhang met tekst. Ook interesseert hij zich voor de menselijke aanwezigheid (de sociale structuur en lokale cultuur). Culturele symbolen en decoratieve motieven van de plaatselijke artistieke traditie, overblijfselen van het verleden en vluchtige notities, distilleert hij in zijn pictogrammen (bron: Kunst van Nu. Encyclopedisch overzicht vanaf 1970 en De Verzameling MUHKA 1988).

In het representatieve kunstenaarsboek 'On the border' (Stedelijk Museum Amsterdam 1979 cat.nr. 664 oplage 1700) legt Tremlett zijn indrukken van zijn reizen in Malawi, Mozambique, Botswana en Tanzania vast door eenvoudige tekeningen begeleid door teksten van de locaties. Voor een overzicht van Tremlett's kunstenaarsboeken klik op: David Tremlett: drawings for spaces.

Fragment uit: The Mjimwema drawings

De stereotypes van John Baldessari

fragmenten uit: The Telephone Book

 

Vanaf de jaren zeventig legde de conceptuele kunstenaar John Baldessari zich voornamelijk toe op fotowerken: afbeeldingen die hij ontleende aan onder andere film, televisie en reclame bracht hij samen in fotomontages. Baldessari's fotowerken zetten de toeschouwer dikwijls op het verkeerde been: het lijkt alsof er een verhaal wordt verteld, maar de pointe blijft uit en het is aan de toeschouwer om er het zijne van te denken. Onderhuis levert de kunstenaar echter dikwijls kritiek op de kunst en op allerlei maatschappelijke fenomenen (uit: NOT DONE : het KUNSTenaarsboek MUHKA 2004).

Vanaf het midden van de jaren tachtig duiken de 'vlekken' op de foto's op, die bijvoorbeeld de gezichten van de personages afdekken door stickers en zo van individuen stereotypes maken. Dit is ook heel mooi te zien in het kunstenaarsboek: The Telephone Book (with pearls) uit 1988 (Imschoot uitgevers Gent). Dit boekje kan gezien worden als een parodie op de Amerikaanse maatschappij, waarin de werkelijkheid van Hollywood de ware werkelijkheid naar de achtergrond heeft gedrongen. Het is een verzameling gemanipuleerde foto’s ontleend aan allerlei Hollywoodfilms. Baldessari heeft ze niet alleen verknipt, hij heeft er hier en daar ook gekleurde stickers op geplakt. De rode draad vormen de telefoon en de parels. Ze fungeren als vooruitwijzingen naar spannende of spannend bedoelde scènes (uit: Kunstenaarsboeken Caldic Collectie, Rob Perrée 2006). Baldessari speelt met de codes van de film, het volksvermaak in zijn achtertuin Hollywood. Hij is volledig bewust van de impact en de invloed die beelden uit de massamedia kunnen hebben. Door de filmfoto's op zijn onlogisch logische manier te ordenen en door gebruik te maken van het boek als vehikel voor een filmscript, een sequentie van beelden, geeft hij een geraffineerd ironisch commentaar. In de tiel van dit kunstenaarsboek krijgt de ironie hilarische trekjes (uit: Cover to cover 2002).

Voor een volledige lijst kunstenaarsboeken klik op: Books by the Artist.