De extatische sessies van Sanne Sannes

Sanne Sannes (fragment uit: Oog om oog)

De fotograaf Sanne Sannes werd in 1955 als 18-jarige aangenomen aan de Groningse kunstacademie Minerva. Voor het eerst maakte hij daar kennis met de fotografie. Sannes is bekend om zijn erotische portretten uit de jaren zestig. De vrouwen, gefotografeerd in extatische sessies, houden zelden lijf en hoofd stil, waarin zij vaak naakt en op haar meest intieme momenten werd vastgelegd. Hij bracht zijn naakten in silhouet, frontaal of schuin van onder in beeld, altijd in beweging, nooit stil. Van dichtbij legde hij hun gezichten in verlangen, bekoring of extase vast, en fotografeerde hij omhelzingen en verstrengelde lichamen vanuit allerlei hoeken. Deze intimiteit wordt benadrukt door onscherpe en onderbelichtte foto’s die ontstonden doordat Sannes met bestaand licht werkte en altijd uit de hand fotografeerde. Hij maakte grofkorrelige foto’s met veel suggestie van beweging en dynamiek in een ongebruikelijke kadrering met veel close-ups. Hij bekraste de negatieven, maakte doordrukken en dubbeldrukken. Hij vergrootte details zo sterk dat een abstract beeld ontstond. Sannes veroorloofde zich alle denkbare technische trucs om zijn foto's die onweerstaanbare aanlokkelijkheid te geven van de erotische oerfoto van de jaren zestig: een mooi, maar vaag bloot meisje achter een beregend raam, eveneens een bekend beeld uit het werk van Amsterdamse fotograaf Ed van der Elsken.

Het oeuvre is een goed voorbeeld hoe een kunstenaar/fotograaf erin slaagde de elementen zelfexpressie en tijdgeest te combineren. Hij gebruikte de fotografie om een eigen wereld te creëren die vrijwel uitsluitend bevolkt wordt door vrouwen. Het sensuele en erotische karakter van zijn foto’s maakt Sannes tot een typische exponent van de jaren zestig. Zijn foto’s doen niet gedateerd aan, in tegenstelling tot veel andere kunst uit die tijd. Het oeuvre van Sanne Sannes is geen makkelijke navolging van wat ‘in de lucht hing’, geen ‘maniertje’ dat korte tijd effect had, maar getuigt van een consistente visie en een bijna obsessieve relatie met het onderwerp. Zijn werk is door de bewegingsonscherpte en grofkorreligheid meestal impliciet erotisch: het is nooit ‘plat’, maar drukt op subtiele wijze gevoelens van schoonheid en sensualiteit uit. De lange reeksen foto’s die hij maakte, hebben iets obsessiefs en surreëels: zij zijn de uitdrukking van een droomwereld (bron: Rijksmuseum Amsterdam)

Sanne Sannes (Omslag en fragmenten uit: Oog om oog)

In zijn korte leven – hij kwam in 1967 om het leven bij een auto ongeluk – heeft Sannes vele boeken bedacht, ontworpen en aangekondigd. Daarvan zou uiteindelijk alleen Oog om oog daadwerkelijk bij zijn leven verschijnen. Postuum verschenen Sex a Gogo (1969) en The Face of Love (1972), maar die zijn door anderen samengesteld en vormgegeven en dragen dus minder nadrukkelijk het stempel van de fotograaf. In 1964 kwam Oog om oog (De Bezige Bij Amsterdam) uit, waarin zijn foto’s gecombineerd werden met tekst van Hugo Claus (naar gedichten van Macedonios, Asklepiades, Rufinos, Paulus Silentiarius, Meleager, Amarusataka Bhartrhani, Chandidasa, Jinny Whang, Fujiwara no Okikaze, Herrick, Plato en Carlos Drummond de Andrade).

 Wat ik zei daarnet? Vergeet het. Je luistert toch niet
De wind zit in mijn kleren, in mijn liezen

Wat ik vertellen wou, het is geen lachje waard
Blijf bij mij. Oog om oog

Je ruikt zo lekker omdat ik van je hou
Je bent mijn eten en drinken

(fragment: Oog om oog)

Zoals Bhartrhani zegt:

"De maan schaamt zich als zijje gezicht belichgt
Je blik plagt de bloei van de lotus.
Je glazende benen benauwen de rivier
Je haarwrong verwondert de pauw
Je borsten draag je als het everzwijn zijn tanden
Je woelt de aarde om met je ronde billen

Als ik over jou spreek, bazelt mijn ziel"

(fragment: Oog om oog)

Sanne Sannes (fragment uit: Oog om oog)