Dieter Roth

Dieter Roth Omslag voor- en achterkant Boeken

Dieter Roth (fragmenten uit: Boeken )

Samen met Ian Hamilton Finlay, Ed Ruscha en Marcel Broodthaers is de veelzijdige (fluxus, eat art en conceptuele kunst) Duitse kunstenaar Di(e)ter Rot(h) een van de aartsvaders van het kunstenaarsboek. Vanaf de late jaren vijftig begon hij met het publiceren van een eindeloze rij boeken, dikwijls uitgegeven door Hansjörg Mayer in Reykjavik, Stuttgart en Londen. Tijdens die periode vormde Dieter Roth zijn naam om tot 'Rot'. In het duits betekende het 'rood'. In het ijslands had het verschillende betekenissen: ròt (met accent): bedorven, en rot (zonder accent): bewusteloos! Als beeldend kunstenaar is hij vooral bekend geworden met zijn kinetische werken: boeken met bladen waarin verschillende soorten gleuven gesneden zijn, die een veranderd patroon te zien geven als men erin bladert. Deze is o.a. uitgegeven als multipel in de edition MAT (1959), getiteld Book (map met 18-24 bladen van zwart-wit of gekleurd karton met de hand gemaakte sleuven van verschillend formaat).

Dieter Roth (gedeelte van de losse bladen Daily Mirror Book)

Het boek als plastisch eenheid waar van alles mee gedaan kan worden en mogelijkheid tot verspreiding van ideeën neemt in zijn werk een centrale positie in. Hij onderzocht met een veelvoud van technieken en materialen alle mogelijkheden van het kunstenaarsboek: van het strikt conceptuele tot het boekobject. Rot(h) maakt in zijn kunstenaarsboeken uitvoerig gebruik van de woord- en beeldtaal van het stripverhaal, of van 'opgeblazen' fragmenten uit kranten, bijvoorbeeld in Daily Mirror Book (Kwadraat-Blad Steendrukkerij de Jong & Co. Hilversum 1965). Bladzijden uit de Daily Mirror zijn uitvergroot en versneden in vierkante bladen (recto / verso bedrukt). Totaal 60 losse vellen plus dubbele pagina met aantekening van de uitgever. In een brief aan de redacteur van het Kwadraat-Blad schrijft Dieter Roth: 'Zij vormen een deel van een serie boeken, welke ik in het jaar 1962 heb gemaakt van een pak Daily Mirrors […] IN PLAATS VAN EEN KWALITEIT TE TONEN (verrassende kwaliteit) TONEN WIJ KWANTITEIT (verrassende kwantiteit). Ik kwam op dit idee (Kwantiteit in plaats van Kwaliteit) op deze manier: 'KWALITEIT' in ZAKEN (b.v. adverteren) is alleen maar een subtiele manier om zich op Kwantiteit toe te leggen: Kwaliteit in de reclame streeft naar uitbreiding en (ten slotte) macht = Kwantiteit. Daarom willen wij deze keer nu eens Kwantiteiten produceren!' (uit: Concrete poëzie, fluxus en conceptuele kunst: een boekenfrictie).

Roth behandelt papier op een zeer persoonlijke, speelse manier: soms onstuimig en wild, soms rustig en evenwichtig. Eén van de voorbeelden is “Kinderbuch” (Forlag ed Reykjavik) 1957): het ritme en de klank van de kleuren in grote en kleine vlakken is fascinerend. Mijn ogen zijn een mond,verklaarde Rot(h). En in enkele gevallen valt hij het papier aan als een groep termieten : vernietigen tijdens de constructie. Het papier insnijden of uitsnijden. Een prachtig voorbeeld is het kunstenaarsboek Boeken. 120 Köpfe von Dieter Roth (44 Jahre alt), 8 Köpfe von Vera Roth (11 Jahre alt.) uitgeven als catalogus (cat.nr. 577) door het Stedelijk Museum Amsterdam in 1975 (oplage 2.000) met een complete lijst van de boeken. Een groot vel is ongesneden teruggebracht in een boekvorm van 128 pagina's.