Kristján Gudmundsson

Kristján Gudmundsson (fragmenten uit: Drawings to waterfalls)

Kristján Gudmundsson heeft vanaf 1970 voor decennia in Amsterdan gewoond. Hij was onder meer verbonden aan het In-out Center aan de Reguliersgracht. Samen met zijn broer Sigurdur Gudmundsson en Hreinn Fridfinnsson behoort hij tot de allereerste generatie IJslanders die het Nederlandse kunstleven mede een belangrijke impuls heeft gegeven. Hij behoort nu internationaal tot een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Conceptuele kunst, die hij samen met zijn twee collega´s uitbreidde met conceptuele poesie.

Voorbeelden van een conceptuele aanpak zijn de kunstenaarsboeken Sundays next century (Städtische Museum Abteiberg Mönchengladbach 1993) en Circles (klik op 'Circles' voor foto's) die als catalogus nr. 550 is uitgegeven bij de tentoonstelling in het Stedelijk Museum te Amsterdam in 1973/74. Een stencil bij deze tentoonstelling geeft van alle werken, inclusief de catalogus een beschrijving: 'Een vierkant boekje met drie bladzijden, die achtereenvolgens dun, dik en zeer dik zijn. Op iedere bladzijde zijn kringen in het water te zien. Zoals op de binnenkant van het omslag staat te lezen, zijn deze veroorzaakt door een steentje dat elke keer zo zwaar is als de bladzijde waarop de foto van het gebeuren is gereproduceerd. Wat er te zien is (de kringen) ligt op een blad dat hetzelfde gewicht heeft als het onzichtbare steentje'.

Kristján Gudmundsson is vooral bekend geworden door zijn innovatieve opvattingen over het begrip ´tekening´. Zijn tekeningen en sculpturen behouden een band met de sterk narratieve cultuur van IJsland, ze zijn subtiel en vaak niet van humor en ironie gespeend, zoals in het kunstenaarsboek Or (Beau Geste Press 1973). Hij ziet in schrijf- en tekenmateriaal een tekening a priori. Voor hem levert tekenmateriaal zélf met behulp van een logische ordening of minimalistische handeling al een tekening op. Een prachtig voorbeeld is het kunstenaarsboek Drawings to waterfalls (Uitgave bij de tentoonstelling in het Musée des Beaux Arts, Luzern en het Paleis voor Schone Kunsten, Brussel in 1975), waarin 3 tekeningen met Oost-Indische inkt van IJslandse rivieren zijn opgenomen.
 

Kristján Gudmundsson (fragmenten uit: Zonder titel 1974)

In tegenstelling tot de fundamentele schilderkunst staat niet het proces van het schilderen en tekenen centraal, maar de logica in zowel het beeld als de taal (verwerkt in een titel of concept). De toegevoegde informatie die de titels met zich meedragen bewerkstelligt een effect van begripsverandering en een daarmee samenhangende lichte verbazing; een toegevoegd feitelijk gegeven via een titel leidt tot een nieuw (conceptueel) beeld tijdens het kijkproces. Het staat dicht bij de eerder door Kristjan Gudmundsson toegepaste logica van oorzaak en gevolg. Ordeningen en handelingen lopen langs nauw omschreven werkwijzen, zoals mathematische lijnposities van horizontaal, verticaal en diagonaal, zoals in het kunstenaarsboek Zonder titel als uitgave bij de tentoonstelling in het Frans Hals Museum in 1974. Deze bestaat uit tekeningen van twee verticale lijnen en één horizontale lijn. De linker verticale lijn wordt hierin naar rechts geschoven. Met het gevolg dat de kijker voortdurend op een verkeerd been wordt gezet, als het gaat over hoe de dingen aan ons verschijnen en hoe door middel van een logisch gevolg van een uitgevoerd concept naar een onontkoombaar noodzakelijk beeld kan leiden (bron: Galerie van Gelder).

Andere kunstenaarsboeken zijn:
 
Once arround the sun (points = seconds) (Silver press Reykjavik/Amsterdam 1975 oplage 150 gen./ges.)
Lignes plus rapides et plus lentes (onderdeel tentoonstelling: Ça va? Ça va, 4 constats islandais, Musée National d'Art Moderne/Centre National d'Art et de Culture Georges Pompidou, Paris 1977)
Once around the sun (Ottenhausen Verlag, Aachen 1982)
Stars in Latin (Vossforlag Amsterdam 1987)

Kristján Gudmundsson (fragment uit:
Sundays next century 1993)

The dates of all the Sundays of this century
published for the remaining (at date of publication)
seven years before the millennium.

Vier IJslandse kunstenaars en Jan Douwe Bakker

De kunstenaar Douwe Jan Bakker werkte op de Jan van Eijck Academie in Maastricht samen met de IJslandse kunstenaar Birgir Andrésson (kunstenaarsboek: Eyktarmork séd fra' haekinsdal í kjos, Jan van Eijck Academie ca. 1987). Ook maakte Bakker daar kennis met een gemeenschap van IJslandse conceptuele kunstenaars die in de jaren zeventig naar Nederland waren verhuisd, waaronder Sigurdur Gudmundsson, zijn broer Kristján Gudmundsson en Hreinn Fridfinnsson. Het Frans Hals Museum heeft in 1974 een tentoonstelling georganiseerd van de deze drie IJslanders samen met Douwe Jan Bakker. De catalogus bestaat uit vier boekjes van elk van de kunstenaars. Deze originele bijdragen kunnen als kunstenaarsboekjes worden beschouwd:

- Sigurdur Gudmundsson: The ten Commandments
- Douwe Jan Bakker: 236 pronouceables
- Kristján Gudmundsson: zonder titel
- Hreinn Fridfinnsson: Five gates for the South wind

Het boekje (Five gates for the South wind) van Hreinn Fridfinnsson is duidelijk conceptueel: "The idea originated in the Spring of 1971, but the gates were not built until the late summer of 1972. They are situated at a lonely place on the south coast of Iceland. I wanted them to open only for the South wind. The following pictures were taken on the same day that the gates were positioned: a dull and rainy day, and the wind was blowing from the North. I haven 't seen them since".

"Hreinn Fridfinsson is a poet. He "speaks" to us about the light, the wind, the landscape, about the rocks and crystals, about the gravity and about sentiment. In 1972 he created gates for the South Wind at a lonely spot on the southern coast of Iceland. He constructed them in such a manner that the South Wind could open the leaves of the gates. On one rainy day, when he had just finished constructing the gates and was taking a photograph of them, the wind blew from the north; the leaves remained closed and the artist never again returned to that place" (Jean-Christophe Ammann, April 2000).

Voor meer dan veertig jaar maakt Kristján Gudmundsson conceptuele kunst en hij heeft in deze periode een opvallende uitbreiding aan het begrip 'tekening' gegeven. Hij ziet in schrijf- en tekenmateriaal een tekening a priori. Voor hem levert tekenmateriaal zélf met behulp van een logische ordening of minimalistische handeling al een tekening op. In tegenstelling tot de fundamentele schilderkunst staat niet het proces van het schilderen en tekenen centraal, maar de logica in zowel het beeld als de taal verwerkt in een titel of concept (bron: Galerie van Gelder). In zijn bijdrage van 1974 bestaat het boekje (zonder titel) uit tekeningen van twee verticale lijnen en één horizontale lijn. De linker verticale lijn wordt hierin naar rechts geschoven.

Sigurdur Gudmundsson vermeldt in zijn kunstenaarsboek The ten Commandments op de linkerpagina's de tien Geboden. Op de rechterpagina's zijn steeds dezelfde foto van Gudmundsson afgebeeld zittend op een stoel.

Van 1972-1974 maakte Douwe Jan Bakker voorwerpen, die voorzien zijn van een houten staafje dat men in de mond kan nemen: 236 pronouceables. Zo spreekt men het woord zonder geluid uit, men ‘hoort’ het door de ogen, die het object herkennen.

Na de IJslandse conceptuele kunstenaars die in de jaren zeventig naar Nederland was er een volgende generatie IJslandse kunstenaars. Ze studeerden allen aan de Jan van Eyck academie in Maastricht. De academie en de kunstenaars zelf publiceerden vele kunstenaarsboeken. Hieronder een overzicht. Klik op de naam voor een overzicht van de publicaties.

Thorvaldur Thorsteinsson

Asta Olafsdottir

Magnus V. Gudlaugsson

Gudrun Hrönn Ragnarsdóttir

Eggert Pétursson
Smáhlutir (Reykjavik 1978 oplage 100 gen./ges.)
Untitled (Reykjavik 1978 oplage 100 gen./ges.)
Passing-bells (Jan van Eyck Academie Maastricht 1979 oplage 100 gen./ges.)
What I had in mind (Jan van Eyck Academie Maastricht 1980 oplage 100 gen./ges.)

Ingólfur Arnarsson

Helgi Thorgils Fridjónsson

 

fragmenten uit: Five gates for the South wind

 

Fragmenten uit: 'Zonder titel' Kristján Gudmundsson

 

Sigurdur Gudmundsson
(omslag en fragmenten uit: The ten Commandments)