Mark Brusse en de sfeer van fluxus

De ideeën van de Amerikaan John Cage hebben grote invloed uitgeoefend op de beeldende kunst van de jaren zestig. Cage beschouwt kunst niet als expressie- of communicatiemiddel waarmee individuele ideeën of universele waarden worden doorgegeven, maar als een proces dat identiek behoort te zijn met het dagelijks leven. Hij wil het bewustzijn van de mensen activeren door hen attent te maken op de hen omringende werkelijkheid. Theaterexperimenten die hij ca.1960 uitvoerde op Black Mountain College leidden tot het ontstaan van een nieuwe kunstvorm: de 'happening'.

De Nederlandse beeldhouwer Mark Brusse werkte vanaf 1961 in Parijs waar hij contact had met het nouveau réalisme. Aanvankelijk maakte hij assemblages van op straat gevonden en bewerkte stukken hout, metaal en touw. De constructies hebben meestal een verholen erotische thematiek. Sinds zijn verblijf in New York van 1965 tot 1967 maakt Brusse environments, die hij 'occupation de l'espace' noemt. Een ervan is bijvoorbeeld een grote houten minimalistische kubus die bijna de hele ruimte vult en slechts een smalle loopruimte overlaat. Hij werkte in New York samen met een internationaal netwerk van Fluxus kunstenaars.  De sfeer van fluxus was Brusse natuurlijk niet vreemd. Brusse neemt o.a. in 1965 deel aan de event 'Spaghetti Sandwich' met Earle Brown en Thomas Schmit. Met een 'event' wordt een gebeurtenis binnen fluxus bedoeld die iedereen overal kan laten plaatsvinden. De kunstenaar legt in enkele instructies de soms moeilijke handeling vast, die door een of meer personen moet worden uitgevoerd. In New York ontmoette Brusse ook Cage.

Meer nog dan in de massale, nadrukkelijke aanwezige 'occupations' komt de aan fluxus verwante, ironische benadering van kunst tot uiting in de activiteiten die hij tussen 1970 en 1972 in Berlijn ontwikkelt. Ook hier is een opnieuw een samenwerking met Cage. 'Ik ging naar Berlijn. In die tijd kreeg alles wat talent had een beurs aangeboden om Berlijn uit zijn isolement te trekken. Ik wilde geen echt atelier, nu kon ik doen waar ik in New York al zin in had gekregen: samenwerken met anderen en straatacties opvoeren. Heel belangrijk was dat ik eindelijk kon werken met iemand die ik al in New York had ontmoet: John Cage. Er was bijvoorbeeld een expositie van mij waarop Cage een week lang iedere dag een stuk uitvoerde. Soms duurde het drie uur, soms was het een minuut en een paar seconden - maar altijd alles zeer precies getimed. Toen hij vroeg of ik zijn muziek wilde visualiseren, bouwde ik een soort grote zandloper en als de muziek begon, trok ik een schuif open en stroomde heel fijn zand op de vloer. Aan het einde van de performance, stond de hoeveelheid zand in precieze relatie met de hoeveelheid muziek. Na een week had ik iets van 12 kilo en 758 gram van John Cage uitgedrukt in zand'.

Fragmenten uit: Berliner Obejct

Fluxuskunstenaars beschouwden de momentopname uit het leven van de kunstenaar, de tijd die de opvoering in beslag nam, als kunst. Dat wil zeggen dat de kunstenaar zelf en/of zijn handelingen tot kunst werden verklaard. Het ging hierbij in eerste plaats om het moment van de handeling, die meestal in een korte aanwijzing samengevat was. De rode draad in het kunstenaarsboek 'Berliner Object' (ism Anselm Dreher, Berlijn 1971 oplage 1.800) is een uitvoerig en vooral ironische beschrijving van het tot stand komen van een sculptuur, genaamd 'Berliner object no. 1'. Verder zijn foto's afgebeeld van diverse occupations en er zijn foto's gemaakt van het totstandkoming van de sculptuur 'Occupation de l'espace no. 7' (1969) in Rusland. Deze uitgave kwam tot stand als begeleidende catalogus bij de expositie in Galerie André in 1971. 'Ik kreeg een expositie in de vrij kleine galerie André. Hij zou drie weken duren. Aan het eind van de opening heb ik gezegd: "Jullie hebben het gezien, nu zal ik galerie André sluiten." En toen heb ik de hele voorkant dichtgetimmerd. Als laatste klom de galeriehouder naar buiten met zijn typemachine onder de arm. Drie weken heeft er gestaan: I Closed Galerie André.'