Visualisering en structurering: Sjoerd Hofstra

Sjoerd Hofstra (2D object uit: Gewaarwordingen)
 

Fragmenten uit: Zonder titel 1981

Halverwege de 19de eeuw werden boeken geïntroduceerd, waarbij je met een touwtje een afbeelding overeind kon zetten. Werkelijke pop-up boeken, waarbij de voorstelling vanzelf omhoog komt wanneer de bladzijde wordt omgeslagen, worden gemaakt sinds het eind van de 19de eeuw. Deze vorm van boeken maken werd in de 20ste eeuw door kunstenaars aangegrepen: Andy Warhol gebruikte het bijvoorbeeld in zijn ontwerp voor een platenhoes maar ook in het kunstenaarsboek "The index book" (1967), waarbij o.a. een blikje tomatenpuree rechtop staat in het boek. Er zijn ook Nederlandse kunstenaars die zich de pop up eigen hebben gemaakt, onder wie Rein Jansma met het boeiende kunstenaarsboek Stairs (Joost Elffers Amsterdam 1e druk 1982) en Sjoerd Hofstra.

Fragmenten uit: An Anaglyphic Tetrahedron 1992

De Nederlander Hofstra, die in New York woont, is gespecialiseerd in boeken die de grenzen van het boek verkent en verlegt. Alles in een oplage van niet meer dan twaalf stuks tot vijftig stuks. Hofstra: "Ik begin nooit met het besluit een boek te maken. Het is de visualisering en structurering van bepaalde concepten die de boekvorm vereisen." Hij vervaardigt kunstwerken in de vorm van boeken, al dan niet met tekst, met intrigerende en beeldende titels:

- Côte d'Azur (eigen beheer 1980 oplage 40 gen./ges)
- Zonder titel (Zet Amsterdam 1981 oplage 10 gen./ges)
- Boeken (Zet Amsterdam 1984 oplage 100 gen./ges.)
- Second thoughts (Zet Amsterdam 1984)
- 14 mistakes (Zet Amsterdam 1984 oplage 20 gen./ges.)
- Invariantiepunt (ism Els ter Horst. Wiskunde gebruikt bij vergelijkingen van persoonlijke vormgeving. Zet Amsterdam 1985 oplage 40 gen./ges.)
- Het wat (Zet Amsterdam 1986)
- Wat vliegt waar (Zet Amsterdam 1986)
- 1 Feuille papier à cigarettes (Zet Amsterdam 1986 oplage 200 gen./ges.)
- A study in averages / by Sjoerd Hofstra and Trying to average out / by Karen O'Hearn (Zet Amsterdam, Above New York, 1990 Two works bound side-by-side with their pages interleaved)
- Some day (Zet Amsterdam 1991 oplage 20 gen./ges.)
- An Anaglyphic Tetrahedron (pop-up: Zet Amsterdam/New York 1992 Text is from Kobo Abe's "Box Man")
- Six Empty Bookcases (pop-up: ism Karen O'Hearn, 1996 oplage 12 gen./ges)
- ARC (pop-up: Zet Amsterdam 2000)

Omslag: Gewaarwordingen

Fragment uit: Gewaarwordingen

Fragment uit: Gewaarwordingen

Fragment uit: Gewaarwordingen

Hofstra bereikt in zijn boeken zowel een hoog artistiek niveau als een geavanceerde pop-up techniek of met een tweedimensionale constructie, zoals in het kunstenaarsboek Gewaarwordingen (Zet Amsterdam 1985, oplage 50 gen./ges.) met teksten van Bruno Ernst naar aanleiding van zijn bespreking in NRC Handelsblad van het boek van David Marr: Vision. A computational investigation into the human representation and processing of visual information. Dit boek is prachtig en rijkelijk verlucht met litho's in een informele stijl en kan tot één van de hoogtepunten gerekend worden van kunstenaarsboeken uit de jaren tachtig in Nederland.

Het kunstenaarsboek A Study in Averages/Trying to Average Out (Zet Amsterdam 1990, oplage 100) is een buitengewoon voorbeeld van de structurerende wijze waarop Hofstra het medium boek gebruikt. Het boek is een samenwerking met Karen O'Hearn, een gegeven dat zou kunnen blijken uit de boekvorm: de dubbele binding. Het boek klapt als een drieluik open, alternerend een pagina naar het linker, dan wel rechterdeel omdraaiend waardoor tegen het einde twee samengebrachte aparte boeken zijn ontstaan. Het lees proces biedt dus twee in elkaar liggende boeken, beide op zeer verschillende maar wel samenhangende wijze een interpretatie gevend van de gestandaardiseerde hotelkamers. Op zoek naar een gemiddelde, slaat de een aan het meten, tellen enz. en richt de ander zich op niet-meetbare zaken van meer poëtische aard (uit: Verzamelde Werken 1992).

Wetenschap en kunst komen in sommige boeken heel dicht bij elkaar, zoals in het kunstenaarsboek Elements of Geometry by Euclid (New York 1994). Hofstra: "When I saw Elements, Euclid's studies on geometry, the book was so thoroughly modern in design and conception that I was hesitant to change any element of the book."

Het Victoria and Albert Museum in Londen over het kunstenaarsboek They Pair Off Hurriedly (Zet Amsterdam 1992): "In this remarkable book, Dutch-born artist Sjoerd Hofstra showed himself to be a master of paper construction by creating highly dramatic pop-ups, including a revolving door and a cascade of rooftops. The book is a reinterpretation of Manhattan Transfer, John Dos Passos’s 1925 novel which captured the hustle and bustle of daily life in New York City. Hofstra incorporated Dos Passos’s text within printed pages that resemble architectural drawings, so that the viewer feels as if he or she is reading a blueprint".

Fragment uit: invariantiepunt

Fragment uit: invariantiepunt